Bu Yazımızda Neler Var :
Teknolojinin engellilere faydası hızla ilerliyor
Gerçekliği artıran implantlardan beyin kontrollü dış iskeletlere kadar, biyo-teknolojideki atılımlar makine ve organik maddenin yeni bir füzyonunu körükledi.
İnsanlar teknoloji ile bütünleşiyor. Gelecekte değil, şimdi. Bizi daha güçlü ve daha hızlı yapan özel protezlerin, beynimizin çalışma şeklini değiştiren sinir implantlarının ve sahip olmayı hayal bile edemeyeceğiniz yeni duyu ve yeteneklerin ortaya çıkmasıyla, daha iyi bir versiyonunuzun neye benzeyebileceğini hayal etmeye başlamanın zamanı geldi.
Bazıları buna transhümanizm diyor. Bu, sibernetik uzmanı Kevin Warwick‘in kendisini bağdaştırdığı bir felsefe değil, ancak bir siborg olduğunu inkar edemez… ya da öyleydi. Warwick 1998 yılında koluna 2,5 cm uzunluğunda bir radyo frekansı ile tanımlama (RFID) çipi taktırdı.
O zamanlar bu riskli, hatta pervasızca bir hareket olarak görülüyordu. Yine de devam etti ve çipin kendisini bir bilgisayara uzaktan izlenebilir hale getirdiğini ve Sheffield Üniversitesi laboratuvarındaki otomatik güvenlik kapılarını onlara dokunmadan açmasına izin verdiğini göstererek bir medya sirki yarattı.
Dört yıl sonra, cerrahın uyarılarına rağmen, başka bir kıtadaki robotik bir kolu kontrol etmesini ve eşi Irena’nın kolundaki elektrotlar aracılığıyla sinir sisteminden sinir sistemine iletişim kurmasını sağlayan sinirsel arayüzler implante ettirdi.
“Bu yaptığım en derin şeydi,” diyor ve parmağında onun ilettiği sinyallerin titreşimlerini ilk kez nasıl hissettiğini hatırlıyor. Warwick sonunda implantlarını çıkarttırdı, ancak bazıları için gerçek siborg olarak anıldı.
Bazıları ise insan vücuduna bu şekilde müdahale edilmesini binlerce yıldır süregelen bir gelişmenin devamı olarak görüyor.
Londra merkezli CyborgNest adlı duyu geliştirme cihazları üreten şirketin kurucu ortağı Liviu Babitz’e göre, ayılara ok atmaya başladığımızdan beri teknolojiyle bütünleşiyoruz.
“Ok, elinizin bir uzantısı değil mi?” diye soruyor. Babitz’e göre “bu aşamada hepimiz cyborg’uz”, ancak teknolojik geliştirmelerin artık “daha samimi” hale geldiğini de kabul ediyor.
Warwick’in daha sonraki implantları kesinlikle çoğu insan için fazla mahremdi, ancak biyo-hackerlar artık benzer RFID cihazları ve mıknatıslar implante ettiriyor. Hatta bazıları kulaklarına müzik çalmak için dahili kulaklık işlevi gören implantlar taktırıyor.
Bu arada tıp dünyasında, kalça protezi ve protez gibi modifikasyonlar risklerden daha ağır basan faydalar sunmaktadır.
Bunlar insan benliğimizin uzantıları olmaktan ziyade tedavi amaçlıdır, ancak James Young’ın karbon fiberden yapılmış alet kolu (aşağıdaki resme bakınız) gibi gelişmiş veya tamamen yeni yetenekler sunduklarında çizgiyi aşmaktadırlar.
Duyguların ötesinde
Kalıcı bir implant sizin için çok uzak bir adımsa, Babitz’in şirketi, manyetik kuzeyin nerede olduğunu size söylemek için titreşen ve cilde yakın takılan bir cihaz olan NorthSense gibi ‘giyilebilir cihazlar’ üretiyor. Babitz’e göre bu sadece bir pusula değil, yepyeni bir duyu.
Tıpkı normal biyolojik duyular gibi, NorthSense şirketi de sürekli olarak ‘açık’ kalıyor ve dünyada nasıl yönlendirildiğinizi algılamanızı sağlıyor.
“Manyetik kuzeye her yöneldiğinizde, bunun gerçekleştiğini bilirsiniz” diyor. “Böylece kokularınız ve renkleriniz gibi bu da hayatınıza yerleşmeye başlıyor.” Babitz bunun anılara, örneğin belirli bir anda nerede olduğunuza dair yeni bilgiler eklediğini söylüyor.
NorthSense giysilerin altına gizlice takılabilirken, Barselona merkezli cyborg sanatçı Neil Harbisson’un kullandığı duyu geliştirme cihazı daha dikkat çekici. Gri tonlamalı görme yetisiyle doğan Harbisson’un anteni (başlangıçta bir eklenti, şimdi ise bir implant) renkli ‘duymasını’ sağlıyor.
Renk frekansları başının arkasındaki bir mikroçip aracılığıyla titreşimlere dönüştürülüyor ve kafatasından geçiriliyor. Kendisi, antenin herhangi bir şeyi tamir etmekten çok, bir sanat projesi olarak tasarlandığını söylüyor.
“Deneysel sanat okurken bize sınırları zorlamaktan bahsederlerdi, bu yüzden benim için sanatsal bir meydan okuma oldu” diyor ve o zamandan beri bunun bir “yaşam projesi” haline geldiğini ekliyor.
Warwick, Harbisson’un implantını 2020 yılında Philosophies dergisinde yayınlanan insanüstü geliştirmelerle ilgili bir makalede ele alıyor. Harbisson’u, özellikle de görünür spektrumun ötesinde kızılötesi ve morötesini algılamasını sağlayan yükseltmelerin ardından, süper insanın “zirvesinde” olarak görüyor.
Warwick, “Artık insanların sahip olmadığı bir dış dünya anlayışına sahip” diyor.
İmplant ayrıca internet bağlantısına da sahip. Harbisson bir sonraki projesi için, dijital sanatta bir sonraki büyük şey olmayı vaat eden veri birimleri olan, değiştirilemeyen jetonlar aracılığıyla ‘kafasına erişim’ satmayı planlıyor.
“Kafama renkler gönderebileceksiniz, böylece beni satın alan herkes gerçeklik algımı değiştirme ve şu anda algıladığım renkleri alma iznine sahip olacak” diyor.
Zihin korsanları
Bu tür projeler diğer bedensel değişiklikler yoluyla beyni etkileme potansiyelini gösterse de, zihin değiştirici etkiler elde etmenin daha doğrudan bir yolu var: implantı doğrudan gri maddeye yerleştirmek.
Elon Musk’ın “yüksek bant genişlikli beyin arayüzü” yaratmayı amaçlayan girişimi Neuralink’in hedefi de bu; internete zihnimizle erişmemizi sağlayabilecek kablosuz bir implant.
Neuralink’teki araştırmacılar kısa süre önce bir maymunun beyninin hareketi kontrol eden bölgesi olan motor korteksine erişerek zihniyle bilgisayar oyunu Pong oynatmayı başardıklarını duyurdular.
Kulağa etkileyici geliyor, değil mi? İki maymun beynini ya da iki insan beynini, eşiyle sinir sistemlerini birbirine bağladıkları zamanki gibi iletişim kurdurabilirlerse daha çok heyecanlanacak olan Warwick için değil.
“Görmek istediğim deney bu” diyor. “[Musk] motor sinir sinyallerini aynen bizim kullandığımız gibi kullanıyor, ancak diğer sinyallere de geçmesi güzel olurdu.”
Kısa vadede Neuralink felçli insanları tedavi etmek için cihazlar üretmeyi planlıyor ve Warwick de aynı doğrultuda düşünüyor – önümüzdeki on yıl içinde felci tedavi etmek için omurilikteki “kırıkları yamalayabileceğimizi” düşünüyor.
Bu arada, felçli insanların beyinlerine yerleştirilen ve zihinleriyle yazı yazmalarına ve internette arama yapmalarına olanak tanıyan BrainGate adlı bir elektrot cihazı (orijinal olarak ABD’li Cyberkinetics şirketi tarafından üretilmiştir) bulunmaktadır.
Yakın zamana kadar bu kişilerin kafataslarındaki bir port aracılığıyla her zaman ‘kablolu’ olmaları gerekiyordu. Ancak 2021 yılında ABD’li araştırmacılar, daha önce iki tetraplejik adama takılan cihazları kablosuz vericilere yükselttiklerini ve böylece kablo kullanmadan internette gezinmeye olanak sağladıklarını duyurdular.
BrainGate şimdiye kadar sadece birkaç hastaya fayda sağladı, ancak beyin-makine ve nöral arayüzler belirli durumlar için zaten mevcut ve beraberinde büyük yaşam iyileştirmeleri getiriyor. Örneğin Warwick, Parkinson hastalığının neden olduğu titremeleri bastıran derin beyin uyarıcıları üzerinde çalışırken, işitme sinirini uyaran koklear implantlar işitme kaybı olan insanlara duyma yeteneği kazandırıyor.
Tıbbi implantlar olarak süper güçler sunmuyorlar, ancak daha yaygın geliştirmelere giden yolu açabilirler.
Sinirsel Arayüzler
Imperial College London’daki Yeni Nesil Sinirsel Arayüzler Laboratuvarı’nın başkanı Dr. Timothy Constandinou’ya göre, bir gün astımdan uyku sorunlarına kadar her şey için sinirsel arayüzler olabilir.
Ancak hükümetler koruma önlemleri almak için yarışırken, göz önünde bulundurulması gereken büyük bir beyin ameliyatı sorunu var. Riski azaltmanın bir yolu implantları küçültmektir ve Constandinou toplu iğne başı büyüklüğünde bir beyin arayüzü üzerinde çalışmaktadır.
“Tipik implant cihazınızdan 1.000 kat daha küçük, bu yüzden fikir bu cihazları kablosuz ve minimal invaziv cerrahi kullanarak implante edilebilir hale getirmek” diyor. İmplantlar anahtar deliği ameliyatı sırasında tohum gibi beynin etrafına serpilebilir ya da en sonunda enjekte edilebilir.
Tedavi edilecek tıbbi bir şikâyetiniz yoksa, bu riski alır mıydınız? Yapabilmeli misiniz? Kendi üzerinde deney yapanların en cüretkârlarından biri olan Warwick bile beyin ameliyatı konusunda sınırı çiziyor.
Bu arada Harbisson, eğer isterseniz kendi bedeninizi nasıl değiştirebileceğiniz konusunda hiçbir sınır olmaması gerektiğini söylüyor. Ona göre cyborg devrimi çok yavaş ilerliyor. “Bunun hala ana akım olmamasına şaşırıyorum,” diye gülerek kafasındaki anteni gösteriyor.
CyborgNest’in implantlara doğru genişleyip genişlemeyeceği sorusuna Babitz şöyle yanıt veriyor: “Bir parasetamol almak kadar rahat olduklarında”.
Şimdilik, fiziksel olarak gömülü olsun ya da olmasın, zihni genişletebilen giyilebilir teknolojiler aracılığıyla beyni geliştirmekten elde edilecek pek çok fayda olduğunu düşünüyor.
Peki, beyin implantları hap kadar basit hale geldiğinde, onları nasıl kullanmalıyız? Warwick bunu düşünmüş: Beyinlerimizi yapay zeka sistemlerine bağlayabileceğimiz bir gelecek hayal ediyor; bu birleşmenin uzay yolculuğu gibi alanlarda çığır açacağını düşünüyor. “Birdenbire,” diyor, “Star Trek Filmi mümkün hale gelir.
Ana görüntü: ‘Eyeborg’ Rob Spence bir gözünü kaybetmiş bir film yapımcısı
bir silah kazasının ardından. Bunun yerine, uzaktan bir alıcıya bağlanan kablosuz bir video kamera gözü yarattı. Kendisi
Terminatör tarzı olan da dahil olmak üzere birkaç farklı versiyon. © David Vintiner
kaynakça science focus hayley bennet
