Dünya doğrudan bir asteroid çarpmasından korunabilir mi?
Yeni bir Habere göre Kısa süre önce Ontario’ya düşen bir asteroit, hobicilerin Dünya’ya bağlı asteroitleri takip etmede oynayabilecekleri önemli rolü vurguluyor.
Netflix’in Don’t Look Up filminde, bir çift gökbilimci tesadüfen Dünya ile çarpışma rotasında olan bir asteroid keşfeder. Çıkardıkları sonuçları iyice kontrol ettikten sonra, bilgiyi hükümet yetkililerine iletirler ve onlar da hemen duruma el koyarak sessiz kalmalarını emrederler. Sonunda haber yayılsa da, bunun tek nedeni hükümetin verileri paylaşmaya karar vermesi değil, astronomların kendilerinin sonucu sızdırmasıdır.
Astronomi dışından biri için bu, olayların doğal seyri gibi görünebilir. Açıkçası, hükümet bu kadar büyük ve tehlikeli bir bilgiyi örtbas etmekte acele edecektir! Ancak bu alanda çalışan bizler bu olay örgüsüne itiraz ediyoruz. Oakland’daki Chabot Uzay ve Bilim Merkezi’nden astronom Gerald McKeegan SF Gate gazetesine verdiği demeçte “En göze batan hata hükümetin olayı örtbas etmesi… tamamen düzmece” dedi. Kasım ayında Ontario’nun güneybatısına düşen bir göktaşı, Dünya’ya çarpan gerçek asteroitler bulunduğunda örtbas etmenin gerçeklerden daha uzak olamayacağını dramatik ve içgüdüsel bir şekilde gösterdi.
Gökbilimci David Rankin, 18 Kasım gecesi, gece gökyüzünde kuyruklu yıldızlar, asteroitler ve Dünya’ya yakın cisimler (yolu Dünya’ya yaklaşan her şey) arayan Catalina Gökyüzü Araştırması’nın bir parçası olarak Arizona’da 1,5 metrelik bir teleskop kullanıyordu. Gözlemleri, tahmini yolu bize doğru gelebilecek gibi görünen bir cisim tespit etti.
Her zamanki protokolü izleyerek, keşfi derhal Minor Planet Centre’a (MPC) bildirdi: Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından tutulan ve potansiyel ilgi çekici nesneler hakkında dünyanın dört bir yanındaki gökbilimcilere uyarılar dağıtan küçük Güneş Sistemi nesnelerinin bir veritabanı. MPC veritabanındaki veriler sadece dünyaya açık olmakla kalmıyor, aynı zamanda gerçek zamanlı olarak çevrimiçi güncelleniyor ve IAU’nun Dünya’ya Yakın Nesne Onay Sayfası’nda yayınlanıyor.
Rankin’in ilk girişi yayınlandıktan sonra her şey serbest hale geldi. Avrupa Uzay Ajansı’nın izleme yazılımı verileri otomatik olarak aldı ve birkaç dakika içinde olası bir yörünge hesaplayarak mevcut rakamlara göre Dünya’ya çarpma olasılığının yüzde 20 olduğunu bildirdi.
Aynı anda NASA’nın Scout çarpma tehlikesi değerlendirme sistemi de devreye girdi ve benzer bir sonuca vardı: Bu çarpmanın gerçekleşme ihtimali vardı. Bu da dünyanın dört bir yanındaki profesyonel ve amatör gökbilimcilere teleskoplarını çalıştırmaları ve ya bir çarpışmayı ekarte etmeleri ya da beklenen temas bölgesini tam olarak belirlemeleri için gönderilen uyarıları tetikledi.
Uyarıdan sonraki yarım saat içinde, şu anda 2022 WJ1 olarak bilinen asteroidin kesinlikle çarpacağı anlaşıldı. Önemli verilerden bazıları, Topeka’nın dışındaki küçük bir kasabada bir lisenin arazisinde kendi kurdukları küçük bir gözlemevinde faaliyet gösteren bir grup gönüllüden oluşan Kuzeydoğu Kansas Amatör Astronomlar Birliği üyelerinden geldi.
Dünya’ya yakın cisimlerin keşfi, amatör-profesyonel işbirliğinin en değerli olduğu alanlardan biridir. Devlet tarafından işletilen bir araştırma gözlemevi, herhangi bir zamanda gökyüzünün yalnızca küçük bir bölümünü izleyebilir; görüş alanı, hava koşulları ve gözlemevinin Dünya üzerindeki konumu ile sınırlıdır; bazen yanlış yöne bakmaları kaçınılmazdır.
Profesyoneller tarafından yürütülen otomatik araştırmalar çoğu kuyruklu yıldız ve asteroidi keşfederken, iyi bir görüşe sahip orta büyüklükteki herhangi bir teleskop ve çok sabırlı gözlemciler, arka plandaki yıldızlara göre gökyüzünde hareket eden küçük bir noktayı bile yakalayabilir ve bu çabaya katılmaya hevesli meraklıların sayısı hiç de az değildir. Kansas gözlemcilerinin web sitesi, 600’den fazla asteroit ve “bir amatör tarafından keşfedilen en sönük kuyruklu yıldızlardan birini” keşfetmiş olmakla övünüyor.
Bu ve diğer gözlemler 2022 WJ1’in gerçekten de güneybatı Ontario’ya doğru ilerlediğini kanıtladığında, neyse ki herhangi bir hasara yol açma ihtimalinin düşük olduğu da anlaşılmıştı. Cismin parlaklığına dayalı hesaplamalar, çapının muhtemelen bir metreden daha az olduğunu ve bu nedenle yere inerken neredeyse tamamen atmosferde yanmasının beklenebileceğini gösteriyordu.
Bu tespit çarpışmaya iki saat kala yapılmıştı, dolayısıyla hedef bölgedeki gökbilimcileri uyandırmak ve onlara yukarı bakmalarını söylemek için yeterli zaman vardı. Uykulu gözlemcilerden birkaçı gökyüzünden geçen parlak yeşil bir meteor izinin muhteşem görüntülerini yakalarken, Toronto’daki bir web kamerası CN Kulesi’nin yanından geçen meteorun dramatik videosunu çekmiştir. Asteroit kimseye zarar vermemiş gibi görünse de, tahmini çarpma bölgesinde yapılacak bir aramada futbol topu büyüklüğünde bile olsa bazı parçalarının bulunma ihtimali var.
Bu, bir asteroidin çarpmadan önce keşfedildiği ilk olay değildi: 2008’deki ilk olaydan bu yana beş cisim daha bulundu ve bazıları başarılı örnek toplama çalışmalarıyla sonuçlandı. Dünyanın dört bir yanındaki gözlemevleri gökyüzünü araştırmaya devam ettikçe, Dünya’ya yakın nesneler bulmaya ve büyük ajanslar ile bağımsız gökyüzü gözlemcileri arasındaki işbirliğini görmeye devam edeceğimizden eminiz. Kamuya açık veriler, otomatik uyarılar ve veri paylaşımı kültürü, bu işbirliğinin işe yaraması ve evrenin bir sonraki adımda karşımıza çıkarabileceği her şeyi takip edebilmemiz için elzemdir.
source science focus Dr Katie Mack
